سنڌي ٻارنھن مھينا

اڄ سنڌي مهيني سانوڻ جي پهرين تاريخ آهي. سنڌي ڪئلينڊر موجب سال جي شروعات "چيٽ" جي مهيني سان ٿيندي آه سنڌي ديسي سال چنڊ جي حساب سان ليکيو ويندو آهي، جڏنهن تہ برصغير ۾ سال چنڊ توڙي سج ٻنهي جي حساب ۾ مروج آهي ۽ هي بڪرمي ڪئلينڊر سڏبو آهي. برصغير جي ڪن علائقن ۾ سال جي شروعات "ويساڳ" يا "بيساک" جي مهيني کان ڪئي ويندي آهي ۽ اتي چيٽ جو مهينو سال جو آخري مهينو ليکيو ويندو آهي، مگر سنڌ سميت هندوستان جي ڪن علائقن ۾ وري سال جو پهريون مهينو "چيٽ" شمار ٿيندو آهي.

 سج جي حساب سان  مارچ جي 15 تاريخ  تي سنڌي مهيني چيٽ جي پهرين تاريخ بيهندي آهي ۽ چنڊ جي حساب سان وري هر مهيني جي پهرين تاريخ جو آغاز "پورن ماسي" يعني 14 جي چنڊ جي ٻي رات واري ڏينهن يعني پندرھين کان ٿيندو آهي.  چنڊ جي حساب سان تاريخ ڪڍڻ واري عمل کي سنڌ ۾" تٿ" ٻڌڻ چئبو آهي.

 سنڌي سال جا ٻارنهن مهينا هن ترتيب سان آهن.

1. چيٽ

2. ويساڳ

3. ڄيٺ

4. هاڙه

5. سانوڻ

6. بڍو

7. اَسُو

8. ڪَتِي

9. ناهري

10. پوھُ

11. مانگھ

12. ڦُڳَڻُ

ان ترتيب ۾ سانوڻ مهينو سنڌي سال جو پنجون مهينو آهي. سج جي حساب سان سانوڻ جو آغاز 16 جولاء کان ۽ چنڊ جي حساب سان هن سال سانوڻ مهيني جو آغاز اڄ 16 جولاء 2019، يا 15 ذي القعد کان ٿيو آهي.

مند جي حساب سان سانوڻ مهينو سنڌ ۾ مندائتن برساتن جو مهينو ليکبو آهي. سانوڻي جا مينهن سنڌ ۾ سُڪر ۽ ساوڪ آڻيندا آهن. پلر جي پالوٽ ٿيندي آهي، مارو ماڻهن جون اکيون اڀ ۾ اوڀر ۽ اتر کان ايندڙ بادلن ڏانهن واجهائينديون ته سندن ڪن تاڙي جي تنوار ٻڌڻ جا مشتاق هوندا آهن. جڏنهن پورب جي هوا پاڻ سان گڏ چيڪي مٽيء جي خوشبوء ۽ گجگوڙ ڪندڙ ڪارا بادل کڻي ايندي آهي ته ان کان اڳ تاڙي جون بيتاب ڪوڪون ۽ تنوارون ماروئڙن  کي سانوڻيء جي برساتن جو ڄڻ اڳواٽ اطلاع پهچائي ڇڏينديون آهن.

آگَمَ ڪَيا اَللهَ، لَڳَہَ پَسُ! لَطِيفُ چئي؛

پَلَرَ جي پالُوٽَ سين، پَٽَنِ جَھلِيا پاهَ؛

واحِد وَڏائِي ڪَيا، مَٿي گَسَن گاهَ؛

سانگِيُن وَرِيا ساهَ، اُٺُنِ آبُ آگُوندِرو.

اَڄُ پڻ اُتَرَ پارَ ڏي، تاڙي ڪِي تَنوارَ؛

ھارِيُنِ ھَرَ سَنباھِيا، سَرَھا ٿِيا سَنگھارَ؛

اَڄُ پڻ مُنھنجي يارَ، وَسَڻَ جا ويسَ ڪَيا.